چگونه شنونده فعال و موثری باشیم؟

احتمالا برای شما هم سوال پیش آمده که چگونه باید شنونده فعال و موثر باشم و اصلا از کجا بفهمم شنونده خوبی هستم یا خیر؟ اول از همه بگویم که طبق آمار شنونده خوبی نیستی (اگر همین الان حواست پرت شد و نگذاشتی حرفم تمام شود، پس شنونده خوبی نیستی) ولی با این راهکار هایی که در ادامه گفته می شود، تبدیل به یک شنونده فعال و موثر می شوید.

1. مثل یک روانشناس باشید

روانشناسان برای ریشه یابی مشکل در ابتدا به طور کامل به حرف های یک فرد گوش می دهند و بدون هیچ قضاوت یا نتیجه‌ی از پیش تعیین شده ای جواب گوینده را می دهند. تجربه نشان داده که بهترین شنونده ها، روانشناسان هستند همان‌طور که در ادامه اکثر ویژگی های یک شنونده خوب را دارند، دلیل این موضوع هم قصد کمک کردن به طرف مقابل است نه محاکمه و مسخره کردن فرد.

2. مثل درخت که جلو آفتاب ایستاده نباشید

زمانی که یک فرد با شما صحبت می کند، مسلما انتظار دارد که در موضوع مورد بحث از شما کمکی دریافت کند و حرف هایی بشنود که می تواند به هر شکلی به او کمک کند، اما این که مثل یک درخت فقط به طرف مقابل خیره شوید، حس بدی را در فرد ایجاد می کند. دقت داشته باشید تا فرد با شما احساس صمیمت و اعتماد نکند نمی تواند تمام حرف هایش را بزند.

3. روی حرف هایی که زده می شود تمرکز کنید

زمانی که با شما صحبت می شود، باید تمام ذهنتان را روی حرف فرد مورد نظر متمرکز کنید و به هیچ چیز دیگر فکر نکنید، این زمان برای اوست و نباید ذهن شما درگیر جای دیگری باشد، یکی از مهم ترین عواملی که باعث می شود نه تنها شنونده خوبی نباشیم بلکه اصلا شنونده نباشیم، عدم تمرکز حواس هست. «به جای این که تو او زمان خاص به قیمت دلار و خودرو فکر کنید، تمام حواست را به فرد مقابل بده که حسی مانند یک دسته بیل به تو نداشته باشد.» خیلی از مشکلات زندگی با افزایش تمرکز و در زمان حال بودن، حل می شود.

4. تا حرف طرف مقابل تمام نشده، جواب ندهید

یکی از اخلاق بسیار بدی که باعث می شود نتوانیم شنونده فعالی باشیم، صبر نکردن است. در خیلی از موارد قبلی از اینکه طرف مقابل حرف هایش تمام شود به یکبار مانند دمپایی وارد حرف شده و نه تنها به او بی احترامی می کنیم بلکه قسمت های مهم حرف را نیز از دست می دهیم و باعث ایجاد دلخوری می شویم. بهترین کار این است که به فرد فرصت حرف زدن دهیم شاید تمام حرف های او در همان چند کلام آخر باشد.

5. دنبال جواب از پیش تعیین شده نباش

توجه کنید که شما را بازجویی نمی کند و فقط یک فرد در حال حرف زدن با شماست و نیازی نیست که به جای گوش دادن به حرف های او، به دنبال جواب های از پیش تعیین شده باشید. خیلی از سخنوران بزرگ‌تری اشتباهی که می کنند، همین دنبال جواب های تعیین شده بودن است. لازم نیست به تمام سوالات جواب بدهیم یا بهانه بتراشیم فقط باید خالصانه جواب بدهیم.

6. از حرف های طرف مقابل سو برداشت نکنید

در خیلی از موارد ما حرف طرف مقابل را به درستی متوجه نمی شویم یا او فن بیان درستی نداشته و نتوانسته حرف خود را به درستی به ما بگوید و همین موضوع باعث سو برداشت در مورد حرف های فرد شده و باعث می شود که ما حرف ها را به خودمان بگیریم در حالی که مخاطب صحبت اصلا کسی دیگری است و صرفا از شما نظرتان را خواسته‌اند. در این زمان ها قبل از این که سو برداشت کنید از حرف و منظور فرد مقابل مطمئن شوید.

7. با اشاره غیرکلامی به طرف مقابل شنوندگی خود را نشان دهید

زمانی که کسی با شما حرف می زند انتظار دارد که به شکلی او را متوجه شنوندگی خود کنید و در عین حال وسط حرف های او نیاید. در این زمان بهترین کار استفاده از حرکات سر در هر چند لحظه است. همچنین می توانید از حرکات دست و سر در زمان های مختلف و با حرف های مختلف واکنش نشان دهید.

8. از سوالات که به جواب دادن کمک می کند، استفاده کن

بعد از پایان حرف فرد باید با سوالاتی شک و ابهام های خود را حل کرده و تمام جهات سخن های گفته شده را مشخص کنید و سپس جواب هایی درخور سخن های گفته شده ارائه دهید. پرسشگری یک از بهترین روش های روانشناس ها برای پیدا کردن ریشه مشکل و ابعاد احتمالی است که شما نیز باید از آن ها استفاده کنید.

9. وسط حرف دیگران نیاید

زمانی که یک فرد در حال صحبت است به ویژه با افرادی که برای اولین بار با آن‌ها ملاقات می کند یا برای یک جمع سخنرانی می کند، مطمئنا از قبل روی حرف های خود کار کرده تا کمترین استرس ممکن را در زمان سخنوری داشته باشد و وقتی در وسط حرف پیاده می شوید، باعث ایجاد استرس و سردرگمی در فرد می شوید و توازن سخنرانی او را به هم می زنید. به علاوه این کار در جمع های دوستانه به نشان بی احترامی به فرد تلقی می شود.

10. در محور قضاوت وارد نشوید

نه اینجا دادگاه است و نه شما قاضی و نه فرد مقابل جنایت کار که می خواهید او را به سزای اعمالش برسانید، برعکس این فضا جایی است که فرد آماده صحبت کردن برای یک چند نفر شده تا موضوعی را بسته به نوع صحبت ارائه دهد، پس به جایی که در مسند قاضی باشید، به او کمک کنید نه حکم اعدامش را صادر کنید. قضاوت باعث اشتباه در تصمیم گیری می شود و باعث می شود هر دو طرف ضرر کنند.

11. ارتباط چشمی برقرار کنید

ارتباط برقرار کردن با فردی که در حال صحبت است به نشانه احترام و ارزش گذاری به اوست و قوی ترین راه ارتباط از طریق چشمان می باشد. شما باید از طریق چشم با فرد ارتباط برقرار کنید و نشان دهید که برای او و حرف هایش ارزش قائل هستید. البته در مواردی که این ارتباط باعث استرس در فرد شد باید نگاه خود را به طور غیر مستقیم (مثلا نگاه کردن به حرکات دست او در هنگام سخنرانی) به حرف های او بدوزید.

12. برای افراد متفاوت از لحن کلامی متفاوت استفاده کنید

یکی از مواردی که افراد خیلی در آن ضعف نشان می دهند، عدم تشخیص درست موقعیت و فرد یا افرادی است که با آن سخن می گویند به شکلی که با همسر خود مانند اداره صحبت می کنند و با همکاران خود مانند دوست صمیمی. دقت داشته باشید که هر کسی در جای خود قرار دارد و نباید با هر فردی به یک شکل صحبت کرد. اگر می خواهید بدانید که چگونه باید با یک فرد صحبت کنید از لحن خود او در صحبت کردنش کمک بگیرید و در روش دوم مکان و میزان ارتباط دوستانه با فرد مقابل را در نظر بگیرید.

13. فقط گوش کنید و کارهایتان را برای مدتی رها کنید

چرا زمانی که یک فرد صحبت می کند باید کار دیگری انجام دهیم، این کار یعنی بی احترامی. زمانی که قبول کردید با فرد دیگری حرف بزنید یعنی اینکه زمانی به او اختصاص داده‌اید و نباید این زمان را با کارهای شخصی پر کنید. «اگر نتوانید به افراد دیگر احترام بگذارید سرانجام باید در قطب جنوب با پنگوئن ها زندگی کنید. اگر الان اونجا هستید دلیل این موضوع را بدانید و سلام من هم به پنگوئن ها برسانید البته اگر گوش می کنید چه می گویم.»

جمع بندی

شنونده بودن کار سختی است و افرادی که ادعا می کنند شنونده خوب و فعالی هستند یا نمی دانند شنونده خوب چیست یا در توهم خوب بودن هستند، متاسفانه افراد کمی شنونده فعال و موثری هستند؛ اما سیر کثیر از افراد فکر می کنند شنونده خوبی بوده و به رفتار اشتباه خود ادامه می دهند که سرانجام آن شکست در انواع روابط می باشد. «زمانی که شنونده خوبی باشی می توانی صدای پرندگان را در میان شلوغی ماشین ها بشنوی و دنیا را جوری دیگری ببینی ولی اگر هنوز هم فقط صدای بوق ماشین ها را می شنوی بدون که باید دیدگاهت را عوض کنی.»